Het kleine maar krachtige werk toont een eenzame figuur op een verlaten vlakte bij avondschemering, verlicht door een vuurtje. Van Gogh schilderde het in Drenthe, waar hij in het najaar van 1883 verbleef en het landschap vastlegde in schilderijen en tekeningen. Dit is een van de weinige schilderijen uit deze periode die bewaard zijn gebleven. Het schilderij zal afwisselend in de musea te zien zijn.

Drenthe
Van Gogh verbleef in 1883 bijna drie maanden in Drenthe, waar hij diep onder de indruk was van het landschap met heide en veengrond. In zijn tekeningen en schilderijen probeerde hij de sfeer en de stemming van het platteland in de herfst vast te leggen. Hij schilderde meerdere landschappen in donkere kleuren, soms met werkende figuren. Uit zijn brieven blijkt dat hij tijdens zijn verblijf ten minste achttien studies schilderde, maar het merendeel daarvan is verloren gegaan. Vandaag de dag worden slechts vijf schilderijen aan de Drentse periode toegeschreven, Onkruid verbrandende boer is daar een van. In de collectie van het Van Gogh Museum bevinden zich al drie werken uit Drenthe en ook het Drents Museum heeft er een in bezit. Met de aankoop van dit werk zijn nu alle Drentse schilderijen in Nederlandse openbare collecties.

Avondeffect
In een brief van 22 oktober 1883 aan zijn broer Theo maakte Vincent van Gogh schetsjes van vier schilderijen, waaronder Onkruid verbrandende boer. Hij schreef daarover:

Ziehier een paar avond effekten  ik zit nog steeds op dat onkruidverbrandertje, dat ik wat toon aangaat in een geschilderde studie beter heb dan vroeger, zóó dat het meer de grootheid der vlakte en het vallen van den avond geeft en t vuurtje t eenige lichtstipje is met ietwat rook. Ik ging er telkens s avonds voor buiten kijken. 

Het aangekochte werk is een geslaagde poging van Van Gogh om dat avondeffect vast te leggen. Onkruid verbrandende boer is een donker schilderij met kleuren die dicht bij elkaar liggen: door zich te concentreren op de lichtwerking wist Van Gogh er een interessante voorstelling van te maken. Het schijnsel van het vuur, de opstijgende rook, het licht dat op de handen en voet van de figuur valt en de schaduw die hij op het land werpt, zijn goed getroffen. In 1883 was Van Gogh pas een jaar aan het schilderen met olieverf en nog zoekende naar zijn stijl als schilder. Met dit kleine maar krachtige werk uit de Drentse periode van Van Gogh wordt de collectie van het Drents Museum aanzienlijk versterkt.

Samenwerking Van Gogh Museum
Het Drents Museum en het Van Gogh Museum hebben het schilderij samen aangekocht, het zal wisselend in deze musea te zien zijn. Behoud en beheer van het werk is in handen van het Van Gogh Museum. De eerste publiekspresentatie zal plaatsvinden in het Drents Museum tijdens de tentoonstelling Barbizon van het Noorden.

Gezamenlijke aankoop
Deze aankoop is mogelijk gemaakt door genereuze ondersteuning van het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Themafonds Impressionisme/ Claude Monet Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds) en de BankGiro Loterij.

Vanuit het Drents Museum wordt de aankoop ondersteund door de provincie Drenthe, Beringer Hazewinkel Fonds, Stichting Steunfonds en Stichting Vrienden van het Drents Museum. Vanuit het Van Gogh Museum is de aankoop ondersteund door de Vincent van Gogh Stichting, de Turing Foundation en de leden van The Yellow House. Daarnaast heeft het museum een donatie ontvangen van een particuliere relatie om deze aankoop mogelijk te maken.