‘Het ei is gelegd, het vierkant is rond, het feest kan beginnen!’ Zo eindigt Martin Hiemink zijn voorwoord in zijn nieuwste boek: Een stadsblok vertelt. Geschiedenis van Warenhuis Vanderveen 1897-2022. En met dat feest duidt Hiemink op het 125-jarig jubileum van Warenhuis Vanderveen.
De Asser stadshistoricus heeft zich de afgelopen jaren ondergedompeld in de geschiedenis van alle panden die nu samen Warenhuis Vanderveen vormen. Hoe is dat ene kleine winkeltje in ‘Hoeden en Petten’, waarmee het allemaal begon, uitgegroeid tot het huidige ‘stadsblok’ waarbinnen een smeltkroes van ondernemers dagelijks de waren aan de man brengt? Welke winkeliers en ambachtslieden werkten en woonden in de oorspronkelijke panden in de Kruisstraat, Marktstraat, Alteveerstraat/Weiersloop en aan het Koopmansplein?
Voor Hiemink gesneden koek zou je denken; zijn ouders hadden ook een winkel in het blok: ‘Hiemink’s Bazar’, een winkel vol speelgoed waar vast menig Asser kind in de jaren ’60 verlangend voor de etalage heeft gestaan. Toch was het nog een hele puzzel om alle eindjes historie aan elkaar te knopen en bruikbaar beeldmateriaal te verzamelen. Zijn eigen archief was gelukkig voorzien van de nodige bronnen waaruit geput kon worden. Daarnaast bleken de nazaten van de ondernemers vaak zeer bereid om over het wel en wee van hun voorouders te vertellen. En dan waren er natuurlijk de neven Nico en Jelle Vanderveen, de huidige directie van het Warenhuis; nooit te beroerd om in de familiearchieven te duiken als Martin weer met een vraag kwam. Met vader Ruurd, oud-directeur en mede initiatiefnemer van dit boek, helaas al overleden in 2017, heeft de auteur ook menig interessant gesprek gevoerd over de soms spannende overnames van panden. Deze gesprekken vormen mede een leidraad door het hele boek heen.
We krijgen een kijkje in het leven van de ondernemers, die net als nu te maken hebben met de ‘vette en de magere jaren’. De panden wisselden dan ook regelmatig van eigenaar. Een goede ondernemersgeest en het tijdig inspelen op nieuwe maatschappelijke en technische ontwikkelingen was cruciaal om het hoofd boven water te houden. De oorlogsperiode was zwaar voor de meeste ondernemers.
Ook de vrolijke noten zijn genoteerd: hoe een kledingverkoper na het te krap bevinden van een pak, een ‘ander pak’ in de juiste maat voor de klant van zolder haalde, waarbij hij in de tussentijd het te kleine pak doodleuk wat oprekte; hoe de ‘4711’ – zo werd de stadsreiniging genoemd – het ‘tonnetje’ kwam legen; hoe een inbreker na het verorberen van de mondvoorraad een keurig bedankbriefje achterliet; hoe juffrouw Oosterveen na haar bestelronde haar Simca Aronde moeiteloos achterwaarts inparkeerde…
De vermakelijke en boeiende verhalen zijn in een prachtig jasje gestoken met veel aandacht voor detail: de oorspronkelijke panden werden getekend op basis van archiefstukken. Daarnaast is per hoofdstuk een plattegrond opgenomen van de panden die zijn toegevoegd aan het warenhuis: als je het boek snel doorbladert, zie je het groeien tot wat nu het op één na grootste warenhuis van Nederland is.
Als onderdeel van het feestprogramma van Warenhuis Vanderveen ter gelegenheid van het 125-jarig jubileum, wordt op 17 juni om 15:30 uur het eerste exemplaar van het boek Een stadsblok vertelt uitgereikt in de Buningzaal van Vanderveen. Martin Hiemink zal tijdens deze bijeenkomst een lezing geven over van alles wat hij tijdens zijn speurtocht voor dit boek tegenkwam. Daarnaast zullen Nico en Jelle Vanderveen vertellen over de afgezwaaide en huidige ondernemers van het stadsblok, over hun eigen voorouders en over hoe het is om op de schouders van deze reuzen te staan. Wat hebben al die mensen betekend voor de opbouw van het ‘Winkelparadijs van het Noorden’ en wat zal de toekomst brengen? Wil je hierbij aanwezig zijn, meld je dan uiterlijk 13 juni aan via